Jak najprościej zdefiniować drabinę?

Drabina jest to konstrukcja ułatwiająca wchodzenie na niewielkie wysokości, zazwyczaj do kilku metrów. Wykonana z drewna lub metalu, składająca się z dwóch pionowych belek połączonych poziomymi szczeblami.

Drabina wydaje się urządzeniem prostym, nieskomplikowanym w użyciu. Jednak statystyki są nieubłagane i pokazujące, że drabina to jeden z najbardziej niebezpiecznych sprzętów, powodujących wysoką urazowość, również wypadki śmiertelne.Nieprawidłowy dobór drabin,czy też zły stan techniczny przyczyniają się w istotny sposób do zwiększenia ryzyka zaistnienia wypadku przy pracy. Kontrole organów zewnętrznych nad warunkami pracy (PIP) wykazały, że 1/3 sprawdzonych drabin nie spełniała technicznych wymogów bezpieczeństwa, a najczęstszą przyczyną wypadków podczas używania drabin jest czynnik ludzki. Do ponad połowy wypadków doszło w wyniku przewrócenia się lub poślizgu drabiny, jak również niewłaściwego ich doboru. Błędne zachowania pracowników wynikają nie tylko z braku wiedzy i doświadczenia, ale przede wszystkim z brawury czy lekceważenia zagrożeń. Dlatego warto przypomnieć niektóre zagadnienia.

Drabiny, oprócz przeznaczenia do pokonywania różnic wysokości, zaliczane są – zgodnie z rozporządzeniem – także do sprzętów do tymczasowej pracy na wysokości [Rozp. MG Dz.U. 2002, Nr 191, poz. 1596 ze zm.].

Mogą być wykorzystywane jako stanowiska robocze, jednak tylko w warunkach, w których zastosowanie innego, bezpieczniejszego sprzętu nie jest możliwe, a także z powodu niskiego poziomu ryzyka upadku z wysokości i krótkotrwałego czasu pracy lub istniejących okoliczności, których pracodawca nie może zmienić.

Przed podjęciem decyzji o zastosowaniu drabiny do tymczasowej pracy na wysokości, pracodawca powinien dokonać oceny ryzyka, aby potwierdzić prawidłowość swojej decyzji. Taka sytuacja może wystąpić, jeśli np. zbyt mała przestrzeń robocza nie pozwala na użycie innego sprzętu zamiast drabin. Ponadto wybierając drabinę, trzeba brać pod uwagę lokalne warunki i rodzaj wykonywanej pracy.Przy wyborze należy zwrócić również uwagę na nośność i wymiary drabiny. Waga użytkownika wraz z wyposażeniem, nie może przekraczać nośności określonej przez producenta.

Wymagania ogólne

Drabiny należy ustawiać na stabilnym, nieruchomym podłożu w taki sposób, aby szczeble pozostawały w pozycji poziomej. Jednym ze sposobów zabezpieczenia drabiny przed przewróceniem jest używanie stabilizatora, który jest usytuowany na dole drabiny. Dolne i górne końcówki podłużnic lub końcówki stabilizatora powinny być wyposażone w gumowe zakończenia przeciwpoślizgowe. Podłużnice i szczeble drabiny muszą być wykonane z nieuszkodzonego materiału. Szczeble powinny być mocno i trwale połączone z podłużnicami, a drewniane zaczopowane w gniazdach podłużnic i sklejone. Natomiast drabiny aluminiowe powinny mieć proste, niewygięte szczeble i podłużnice.

Drabiny zawieszane należy zaczepić w taki sposób, aby zapobiec ich przemieszczaniu lub bujaniu, zaś drabiny wieloczęściowe – składające się z kilku części, nie mogą przemieszczać się względem siebie.

Drabiny przystawne

Drabina służąca jako środek dostępu na powierzchnię znajdującą się na wysokości, powinna wystawać ponad tę powierzchnię tak, aby można bezpiecznie wejść i zejść z drabiny (za bezpieczne uznaje się wystawanie drabiny minimum 75 cm, chyba że zostały zastosowane inne środki zapewniające pewne uchwycenie poręczy)przy kącie nachylenia względem podłoża 65–75°. Drabina przystawna powinna być ustawiona na podłożu stabilnie, aby wyeliminować możliwość przewrócenia do tyłu, np. poprzez przymocowanie górnych końców podłużnic do odpowiednio wytrzymałych elementów. Osoby korzystające z drabin o długości powyżej 4 metrów bez pałąków, powinny być zabezpieczone za pomocą szelek bezpieczeństwa z linką połączoną z urządzeniem samohamownym przypiętym do pionowej prowadnicy usytuowanej w odległości nie większej niż 40 cm od osi drabiny.

Drabiny rozstawne

Drabina powinna być na tyle wysoka, żeby pracownik stojąc na niej i wykonując powierzoną pracę, mógł w każdym momencie uchwycić się poręczy lub podłużnic, a w przypadku zajętych rąk miał możliwość podparcia się udem lub biodrem o drabinę. Drabiny rozstawne powinny być maksymalnie otwarte i zabezpieczone przed rozsunięciem. Drabiny przejezdne muszą być unieruchomione przed ich użyciem.
Należy pamiętać, że zabronione jest wykonywanie pracy z wykorzystaniem drabin na wysokości powyżej 2 m nad poziomem terenu bez stosowania odpowiedniego sprzętu chroniącego przed upadkiem z wysokości, jak szelki bezpieczeństwa z linką bezpieczeństwa przymocowaną do stałych elementów konstrukcji. Również stosowanie drabin przystawnych przy pracach murarskich i tynkarskich, czy też pracach ciesielskich na wysokości powyżej 3 m. Nie wolno również z drabiny wykonywać prac malarskich na wysokości powyżej 4 m.

Ważne!

Obowiązkiem każdego użytkownika jest dostosowanie się do oznaczeń i informacji o bezpiecznych sposobach użytkowania, znajdujących się na drabinie.

Przed przystąpieniem do pracy, pracownik powinien zostać zapoznany z instrukcją bezpiecznego wykonywania robót (IBWR).

Do pracy na drabinie należy zakładać mocne obuwie ze starannie oczyszczoną podeszwą antypoślizgową. Poły bluzy roboczej i mankiety powinny być zapięte. Przy niektórych czynnościach trzeba używać rękawic roboczych i kasku ochronnego.

Systematycznie powinien być sprawdzany stan techniczny drabiny, zwłaszcza przed jej użyciem. Podczas oględzin należy zwrócić uwagę na elementy konstrukcyjne, połączenia, elementy podporowe oraz dolne zakończenia drabiny, które nie mogą być połamane, pogięte, nadmiernie zużyte, poluzowane czy niezabezpieczone przed przesunięciem.

Należy zawsze usuwać z drabiny każde zabrudzenie, takie jak świeża farba, błoto, olej czy śnieg oraz przechowywać ją tak, by nie narażać na działanie czynników atmosferycznych.

Nie należy używać drabiny na zewnątrz w trudnych warunkach atmosferycznych, np. przy silnym wietrze.

Przykładowe zagrożenia podczas użytkowania drabiny

Utrata stabilności:

• niewłaściwa pozycja drabiny – niewłaściwy kąt ustawienia drabiny przystawnej, niepełne rozłożenie drabiny rozstawnej;
• stan drabiny- brak stopek antypoślizgowych;
• stan podłoża- teren miękki i niestabilny, spadki terenu, śliskie powierzchnie;
• niewłaściwy wybór drabiny – zbyt krótka, używanie drabiny rozstawnej zamiast przystawnej;
• poślizg podstawy- podstawa drabiny odsuwa się od ściany;
• poślizg boczny – wywrócenie drabiny;
• nieprawidłowe ustawienie – kolizja z drzwiami;
• schodzenie z wysokości po niezabezpieczonej drabinie, brak trzech punktów podparcia;
• poślizgnięcie się, potknięcie i upadek – niewłaściwe obuwie, zabrudzone szczeble lub stopnie, niebezpieczne zachowania (np. wchodzenie lub schodzenie co dwa szczeble, zeskakiwanie, ześlizgiwanie się po podłużnicach).

Przygotowanie drabiny do pracy

• podłoże do ustawienia drabiny musi być stabilne, równe, poziome, twarde, nieśliskie;
• drabina przenośna musi być zabezpieczona przed przemieszczaniem się w trakcie użytkowania za pomocą urządzeń przeciwpoślizgowych przy górnych lub dolnych końcach podłużnic albo poprzez zastosowanie specjalnych haków, stabilizatorów, stopek, wiązań itp.;
• drabinę rozstawianą obok słupów lub rur należy do nich przymocować;
• drabinę przystawną należy ustawić pod kątem nachylenia względem podłoża 65–75°. Odpowiedni kąt wyznacza również linia poprowadzona od wystawionego łokcia człowieka do bocznego skraju jego stopy;
• drabinę rozstawną należy ustawić tak, aby zabezpieczenie (np. łańcuszek, linka) było całkowicie napięte. Dodatkowo trzeba stosować mechanizmy blokujące.

Drabiny przystawne

• na drabinie może przebywać tylko jedna osoba;
• wchodzić i schodzić przodem do drabiny w taki sposób, by znajdować się między podłużnicami,trzymając się rękoma (nachwytem) szczebli;
• pamiętaj o trzech punktach podparcia – dwie stopy i dłoń lub dwie dłonie i stopa powinny stykać się z drabiną;
• nie wychylać się poza obrys drabiny;
• unikaj wnoszenia i znoszenia ciężkich przedmiotów po drabinie – max. obciążenie wynosi 10 kg;
• podczas wchodzenia nie należy wnosić niczego w rękach. Do przenoszenia narzędzi, wyposażenia lub drobnych przedmiotów używać np. torby monterskie lub pasy narzędziowe;
• nie stawać na jednym z trzech najwyższych szczebli chyba, że na ostatnim szczeblu zapewniono zabezpieczenie przed upadkiem (np. uchwyt dla rąk). Obie stopy powinny stać na tym samym szczeblu.

Drabiny rozstawne

• nie wykonywać pracy, stojąc bokiem do drabiny;
• nie stawać okrakiem na szczycie drabiny podczas pracy;
• drabinę ustawić tak, by możliwe było dosięgnięcie żądanego miejsca bez potrzeby nadmiernego wychylania się;
• gdy osoba wykonująca pracę na drabinie ma zajęte ręce, powinna mieć możliwość podparcia się biodrem lub udem, dla zachowania równowagi;
• korzystając z drabiny nie wolno stać: na jednym z dwóch najwyższych szczebli chyba, że drabina wyposażona jest w bezpieczny uchwyt dla rąk.

Bezpieczeństwo na drabinie to także

• zapewnienie asekuracji drugiej osoby, przede wszystkim przy wchodzeniu i schodzeniu;
• oznakowanie strefy niebezpiecznej w przypadku zagrożenia upadkiem przedmiotów z wysokości;
• zabezpieczenie przedmiotów wykorzystywanych podczas pracy przed ich przypadkowym upadkiem z wysokości;
• zadbanie, aby w pobliżu drabiny nie znajdowały się pozostawione maszyny, urządzenia, narzędzia czy przedmioty codziennego użytku;
• organizowanie regularnych przerw przy długotrwałej pracy na drabinie;
• przy ustawianiu drabiny przed drzwiami, które mogą zostać nagle otwarte, zamknąć je na klucz od strony drabiny.